Zodra je project vastligt en je besloten hebt ondernemer te worden, zul je de rechtsvorm moeten kiezen waarbinnen je die activiteit wilt ontplooien. Het is van groot belang dat je tijd neemt om je statuut zorgvuldig te kiezen. De implicaties van die keuze zullen immers een reële invloed hebben op het leven van je onderneming. Aan de hand van deze fiche krijg je een idee van de grote verschillen tussen de vennootschapsvormen. Maar om er zeker van te zijn dat je keuze de juiste is, raad ik je aan je te laten begeleiden door een specialist. Je kunt bijvoorbeeld een afspraak maken met de pro deo dienst van BECI en het CEd. Een jurist die gespecialiseerd is in het oprichten van ondernemingen zal je helpen bij het maken van de juiste keuze om in de best mogelijke omstandigheden je activiteit te starten.

De twee meest voorkomende statuten zijn: zelfstandige en de besloten vennootschap (bv).  Die twee statuten zullen we bijgevolg eerst belichten. Maar sluit je ogen niet voor de andere mogelijkheden, die eveneens interessant zouden kunnen zijn.

Deze tabel legt de voornaamste verschillen tussen beide statuten uit:

Het zelfstandigenstatuut

Zelfstandig zijn noemt men in het ondernemersjargon ook een « eenmanszaak » hebben of je activiteit uitoefenen als « natuurlijke persoon ». Het is de eenvoudigste manier om een onderneming te beginnen. De administratieve stappen om zelfstandige te worden zijn immers minder zwaar en gaan sneller dan voor een vennootschap, de boekhouding die je moet voeren is vereenvoudigd en de oprichtingskosten liggen aanzienlijk lager dan voor een vennootschap.

De aansprakelijkheid van een zelfstandige is daarentegen niet beperkt, wat betekent dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen je privévermogen en het vermogen van je activiteit. Als je problemen krijgt, ben je dus minder goed tegen risico’s beschermd dan in een vennootschap.

Voor meer details over de stappen die je moet ondernemen om zelfstandige te worden raadpleeg je de fiche over wat een zelfstandige is.

In verband met het belastingstelsel is op de website hub.info een fiche te vinden die je gedetailleerd uitlegt hoe de personenbelasting werkt.

De sociale bijdragen worden betaald op basis van de omvang van de jaarlijkse beroepsinkomsten. Bij de start van je activiteit kun je die cijfers dus onmogelijk hebben. Je zult dan ook voorlopige bijdragen betalen die later opnieuw bekeken zullen worden. Die voorlopige bijdragen verschillen fors naargelang je als zelfstandige werkt in hoofdberoep dan wel in bijberoep. Hoe hoog zijn de te betalen bedragen?

Het statuut van zelfstandige in bijberoep

Als je reeds werkt als bediende, arbeider of ambtenaar, kun je zelfstandige worden in bijberoep in plaats van zelfstandige in hoofdberoep. Om van dit stelsel gebruik te maken moet je aan een van de volgende voorwaarden voldoen:

• Als je loontrekkende bent, moet je ten minste halftijds tewerkgesteld zijn.
• Als je activiteit onder een ander pensioenstelsel valt dan dat van loontrekkenden, moet je ten minste acht maanden of 200 dagen per jaar werken.
• Als je leerkracht bent, moet je uurrooster ten minste 6/10 van een volledig uurrooster vertegenwoordigen.

Voor een zelfstandige in bijberoep gelden dezelfde regels als voor een zelfstandige in hoofdberoep, maar er bestaan verschillen wat het stelsel van sociale bijdragen en sociale zekerheid betreft. Je blijft dus de sociale voordelen van je andere activiteit genieten. Je betaalt dan ook lagere sociale lasten dan een zelfstandige in hoofdberoep.

Het zelfstandigenstatuut combineren met studeren

Als je student bent, is het interessant te weten dat er voor jou een bijzonder statuut bestaat wanneer je met een eigen activiteit wenst te beginnen. Alle informatie over dit statuut vind je op de fiche « Student en ondernemer dat kan« .

De besloten vennootschap (bv)

Een bv is een vennootschap die wordt gevormd door één of meer personen die daarbij hun persoonlijk vermogen niet op het spel zetten. Er is dus sprake van aansprakelijkheid die beperkt is (tot het kapitaal dat men in de vennootschap inbrengt), wat niet het geval is bij zelfstandigen. Dat is een belangrijke overweging om mee te nemen in je keuze.

De aansprakelijkheid van een vennoot kan alsnog in het geding komen indien die een zware beheersfout heeft gemaakt of indien het businessplan niet realistisch is. Dat plan moet aan de notaris overhandigd worden bij de oprichting van de vennootschap.

Een bv oprichten vergt qua procedures meer tijd en is duurder dan gewoon zelfstandige worden. Een bv is een rechtspersoon en om die op te richten moet je bij een notaris langs. Die zal het nodige ondernemen zodat je vennootschap juridisch bestaat. De notaris zal onder meer de statuten van je vennootschap opstellen.

Hoe de vennootschapsbelasting werkt, vind je op hub.info. Vergeet ook niet dat een vennootschap eveneens sociale bijdragen moet betalen.

Globaal gesproken is een vennootschap oprichten een zwaardere en duurdere procedure dan starten met een activiteit als zelfstandige. Opteer je toch voor dat model, dan is het van belang dat zeker bent van het welslagen van je activiteit. Het is geen statuut om losjes mee om te springen!

De vereniging zonder winstoogmerk (vzw)

Voor bepaalde soorten activiteiten kan het interessanter zijn dat je een vzw in het leven roept.

Vóór de hervorming van het wetboek van vennootschappen en verenigingen van 1 mei 2019 werd het onderscheid tussen ondernemingen en verenigingen gemaakt op grond van het begrip winst. Als jij en je partners winst boeken, heb je een onderneming. In het tegenovergesteld geval gaat het om een vereniging. In het nieuwe wetboek is de « winstverdeling » de doorslaggevende factor. Een vereniging mag zonder problemen commerciële activiteiten hebben en winst maken, maar ze mag die winst niet verdelen onder haar leden, directeurs, stichters of anderen. Winstbejag is niet haar doelstelling, terwijl in een onderneming persoonlijke verrijking een wezenlijk kenmerk is.

Wat je onderneming doet mag dus geen persoonlijke verrijking beogen. Dat wil niet zeggen dat je onbezoldigd moet werken, uiteraard mag je jezelf een loon uitkeren, maar de winsten die je activiteit oplevert moeten volledig in de projecten van de vereniging gepompt worden.

Een vzw vertoont bepaalde voordelen in vergelijking met de andere statuten die reeds aan bod kwamen. Om te beginnen heeft ze net als een vennootschap rechtspersoonlijkheid. Als zich een probleem voordoet, houdt dit in dat derden zich niet tegen een welbepaalde persoon kunnen keren (tenzij een van de medewerkers een beheersfout heeft gemaakt). Vervolgens is er voor een vzw geen startkapitaal vereist en de oprichtingskosten zijn laag. Ten slotte is het belastingstelsel voor vzw’s voordelig in vergelijking met vennootschapsvormen die een commercieel en winstgevend doel hebben. Voor meer duidelijkheid over de fiscaliteit van vzw’s kun je deze pagina over de rechtspersonenbelasting raadplegen.

Er bestaan meerdere instanties die je kunnen begeleiden wanneer je een vzw wilt oprichten.

De andere vennootschapsvormen

Weet dat er nog andere vennootschapsvormen bestaan, bijvoorbeeld de vennootschap onder firma (VOF), de commanditaire vennootschap (CommV) of de coöperatieve vennootschap. Voor meer informatie over die vennootschapstypes neem je contact op met hub.info.