Dit is een informatiesite. We geven algemene informatie over geestelijke gezondheid, maar bieden geen ondersteuning aan. Als je op zoek bent naar een zorginstelling, kun je verderop op deze pagina contact opnemen. Als je dringend hulp nodig hebt, bel dan 112 of zelfmoordlijn 1813.

Als je ziet dat een vriend zich niet goed voelt, kun je het initiatief nemen en met hem of haar gaan praten. Kies een rustig moment om hem of haar te vertellen dat je merkt dat hij of zij zich niet goed voelt en dat je er graag met hem of haar over wilt praten.

Wanneer we oog in oog staan met iemand met wie het niet goed gaat, is onze reflex vaak om te proberen oplossingen voor hen te vinden of hen advies te geven. Het is echter vooral belangrijk om te kunnen zwijgen en de ander te laten praten en zichzelf te laten uiten. Hoewel het geven van advies goed bedoeld is, is het vaak niet effectief omdat het gevoelens van schuld en schaamte kan versterken. Praten over zelfdoding en het gevoel hebben dat er naar je geluisterd wordt op een zorgzame en niet-oordelende manier, daarentegen, helpt om de acute crisis te laten afnemen.

Waarom denkt iemand aan zelfmoord?

Er zijn een aantal redenen waarom mensen geen uitweg meer zien uit hun moeilijkheden. De factoren zijn individueel, familiaal of psychosociaal.

Op individueel niveau kan iemand mentale of fysieke gezondheidsproblemen hebben waardoor hij denkt dat er geen hoop is. Ze kunnen lijden aan depressies of middelenmisbruik zoals alcohol en drugs. Trauma kan ook leiden tot zelfmoordgedachten. Hoe dan ook, deze mensen bevinden zich vaak geïsoleerd in een situatie waarin ze geen uitweg zien. Als deze problemen worden aangepakt, is het echter mogelijk om zich beter te voelen.

Op familieniveau staat de persoon soms op gespannen voet met zijn familie of goede vrienden. Ze kunnen het slachtoffer zijn van psychologisch, fysiek of seksueel geweld, of een verlies moeten verwerken. Een van de ouders kan ook lijden aan psychische problemen of zelfs suïcidaal gedrag vertonen, wat de persoon nog kwetsbaarder kan maken.

Op psychosociaal niveau zijn het vaak economische, school- of academische problemen die problemen kunnen veroorzaken. De persoon kan een relatiebreuk ervaren en een zeer pijnlijk sociaal en emotioneel isolement. Soms hebben ze te maken met pesten of cyberpesten, wat kan leiden tot isolement en een laag zelfbeeld.

Sommige mensen kunnen meer dan één reden hebben. Het is belangrijk om de waarschuwingen te kunnen horen. Als iemand bijvoorbeeld dingen zegt als « als ik weg ben zal iedereen gelukkig zijn » of « iedereen zal beter af zijn zonder mij », dan is het belangrijk om na te gaan wat erachter zit. Als een van je vrienden zoiets zegt, kun je samen met hem of haar hulp zoeken of steun voor jezelf zoeken.

Vooroordelen bestrijden

Mensen die over zelfmoord praten, doen het niet.
Dat is niet waar. 75% van de mensen die een zelfmoordpoging hebben gedaan, hebben er vooraf over gepraat. Als een vriend of vriendin met je over zelfmoord praat, is het belangrijk dat je het serieus neemt en hem of haar aanmoedigt om met een volwassene en/of een professionele hulpverlener te praten.

Het is gewoon om aandacht te trekken, hij/zij wilde niet echt zelfmoord plegen.
Het is belangrijk om al het suïcidale gedrag serieus te nemen, omdat het in alle gevallen een teken is dat een jongere lijdt.

Als iemand een besluit heeft genomen, kun je er niets aan doen.
Dit is niet waar. Mensen die zelfmoord overwegen maken zelden een rationele, definitieve keuze die onmogelijk terug te draaien is. Meer dan dat ze willen sterven, willen ze vooral vaak dat er een einde komt aan hun lijden. Het is belangrijk dat ze zich gesteund voelen.

Praten over zelfmoord kan jongeren aanmoedigen om actie te ondernemen.
Dit is niet waar. Met iemand over zelfmoord praten zal hem niet aanmoedigen om de daad te stellen; integendeel, hij zal zich opgelucht en minder alleen voelen door zijn ongemak te uiten. Als je iemand vraagt of hij suïcidale gedachten heeft en hij heeft die, dan zal dat hem in staat stellen om erover te praten, maar als jij erover praat en hij niet, dan zal hij gewoon nee zeggen.

Hoe stel ik voor dat mijn vriend hulp zoekt?

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen twee situaties:

Als je vriend uitlegt dat hij een concreet plan heeft om zelfmoord te plegen, waarbij hij praat over de methode die hij zou gebruiken of de datum waarop hij de daad wil uitvoeren, is het belangrijk om actie te ondernemen. Je moet meteen hulp zoeken. Blijf bij je vriend of zoek een volwassene die je kunt vertrouwen. Vertel hem of haar dat je je zorgen maakt en dat jullie samen 112 zullen bellen of naar de dichtstbijzijnde eerste hulp zullen gaan.

Als je vriend(in) over zelfmoordgedachten praat, maar niet per se een concreet plan heeft, is het belangrijk dat je hem/haar adviseert om met een volwassene te praten. Dit kan iemand uit zijn of haar omgeving zijn of een professional.

Je bent niet verantwoordelijk voor wat je vriend doet of vertelt. Het enige wat je kunt doen, is hem steunen zodat hij er met professionals over kan praten.

Wat als mijn vriend me vraagt om het geheim te bewaren?

Je hoeft er niet mee in te stemmen om de bewaarder van het geheim te zijn. Je kunt uitleggen dat je hem niet wilt verraden, maar dat je erg bezorgd om hem bent en dat het belangrijk voor je is om met iemand anders te praten. De beste manier om hem door deze crisis heen te helpen, is je vriend te steunen door samen iemand te zoeken die hij vertrouwt en met wie hij gemakkelijk kan praten.

Waar kan ik hulp vinden?

Als je vriend klaar is om in actie te komen, heeft hij hulp nodig: je kunt 112 bellen of naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulpafdeling van een ziekenhuis gaan.

Hij kan met iemand uit zijn omgeving praten: een volwassene die hij vertrouwt of een vriend.

Als je hulp nodig hebt om erachter te komen wat je kunt doen aan de zelfmoordgedachten van je vriend:

• Zelfmoordlijn: tel 1813 Chat met de Zelfmoordlijn | Zelfmoord (17-00u)
• Awel: Awel | Awel 16 tot 22 uur
• CLB chat: CLBch@t – We staan voor je klaar! (ma-di-do van 17-21u en op wo van 14-21u)

Je kunt ook hulp krijgen van een professional op het gebied van geestelijke gezondheid.

Referenties

Websites

• Infosanté.be: Comportement suicidaire chez l’enfant et l’adolescent, paru le 20/05/2020
• Perlman, C.M, Neufeld, E., Martin L., Goy, M., Hirdes, J.P. (2011) : Guide de l’évaluation du risque suicidaire: Une ressource pour les organismes de santé. Toronto (Ontario). Association des hôpitaux de l’Ontario et Institut Canadien pour la sécurité des patients.

Overheidsenquête

• Sciensano (2018) Enquête de santé 2018, Santé mentale

Boeken

• Guy Ausloos (2019) La compétence des familles, ERES
• Victor Blanc (2022) Pop et Psy: Comment la pop culture nous aide à comprendre les troubles psychiques, Plon

Video

• Samuel Combez (16/1/2023) Le suicide / l’entre deux, Lumni, France Télévision