Wat is trauma ?

Als je vandaag de dag naar nieuwsberichten luistert of een krant openslaat zal je minstens enkele keren horen of lezen dat iets “traumatisch” was voor mensen. Het woord trauma wordt immers zeer veelvuldig gebruikt, maar helaas niet steeds op een terechte manier.

Wat is psychotrauma eigenlijk? We spreken van trauma wanneer iemand een situatie meegemaakt heeft waarin je blootgesteld bent aan een extreme hoge mate van angst. Je zou zelfs kunnen zeggen onverdraaglijke angst. Tevens is het belangrijk dat de persoon in deze situatie het gevoel heeft niets te kunnen doen om deze onveilige situatie te stoppen of op zijn minst de angst te kunnen verminderen. Enkele voorbeelden van zulke extreme blootstelling aan angst zijn : slachtoffer zijn van een geweldsdelict, een verkrachting, een ernstige woningbrand of verkeersongeluk meemaken. De trauma’s kunnen eenmalig zijn, maar soms ook chronisch. Daarmee bedoelen we dat ze lange tijd kunnen doorgaan. Voorbeelden hiervan zijn seksueel misbruik, het regelmatig meemaken van geweld in het gezin waar je opgroeit. Ook online kunnen mensen blootgesteld worden aan ernstige trauma’s. Denk maar aan cyberpesten. Psychotrauma komt niet enkel voor bij mensen die zelf slachtoffer zijn. Het komt evengoed voor bij iemand die getuige is geweest van een traumatische situatie zoals een getuige van een ernstig verkeersongeluk, geweld op straat enz.

Trauma is meer dan tegenslag.

Een trauma is dus niet hetzelfde als een ernstige tegenslag. Trauma heeft steeds te maken met extreme angst. In zulke situaties reageren onze hersenen op een andere manier dan gewoonlijk. Dit maakt dat je enige tijd na het meemaken van een trauma typische stressklachten ontwikkelt. Mensen gaan na enkele dagen of soms pas na enkele weken of maanden vermijdingsgedrag ontwikkelen. Je gaat dan proberen alle situaties te vermijden die je doen terugdenken aan het trauma dat je meegemaakt hebt. Deze vermijding helpt je om meer rust te vinden en niet terug te denken aan het trauma wat heel veel stress geeft. Soms wordt het vermijdingsgedrag echter heel erg groot en ga je steeds meer situaties vermijden die je eigenlijk graag meemaakt uit angst terug te moeten denken aan wat gebeurd is. Zo geraak je sociaal steeds meer geïsoleerd.

Getraumatiseerde mensen kunnen ook erg veranderen in hun gedrag. Ze worden snel prikkelbaar of boos en gaan daarom zich steeds meer terugtrekken uit contacten met vrienden en familie. Hierdoor wordt je nog meer kwetsbaar en merken anderen niet dat het niet goed met je gaat.

Trauma leidt ook vaak tot erg belastende nachtmerries of dwangmatig steeds moeten terugdenken aan wat gebeurd is, ook al wil je dit helemaal niet. Dit noemen we herbelevingen. Het is erg belastend en kan iemand uitputten. Hierdoor krijg je slaapproblemen en concentratieproblemen tijdens de taken die je uitvoert in de dag op school en elders.

Gelukkig ontwikkelt niet iedereen die een trauma meemaakt ook nadien psychische klachten. Ongeveer 80 % kan zich na enkele weken goed herstellen en terug een normaal leven leiden. Voorwaarde is echter dat mensen die trauma’s meemaken goed omringd zijn door familie en vrienden die hen veiligheid en rust kunnen geven. Mensen die reeds erg geïsoleerd leefden vooraleer zij een trauma meemaakten zullen het nadien doorgaans veel moeilijker hebben.

Waarom hulp zoeken bij trauma ?

Als je een trauma hebt meegemaakt is het belangrijk hierover te praten met mensen die je vertrouwt en goed kent. De meeste mensen hebben erg veel angst in de weken volgend op het trauma. Maar gelukkig verminderen deze klachten doorgaans vanzelf als je goed omringd bent. Wanneer klachten echter langer aanhouden of je hierover angstig of onzeker bent is het steeds belangrijk hiervoor hulp te zoeken.

Wanneer je zes maanden na het trauma nog steeds ernstige klachten hebt is het steeds erg belangrijk hierover met een psycholoog te praten. Er bestaan gelukkig goede therapieën die je kunnen helpen de trauma’s te verwerken en zo voorkomen dat je andere problemen ontwikkelt zoals vermijdingsgedrag, stress, concentratieproblemen, slaapproblemen of opvliegendheid. Trauma-therapie moet steeds gebeuren bij een erkende psycholoog (zie fiche hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg) en bij voorkeur bij een therapeut die ervaring heeft met trauma. De meeste mensen hebben veel baat bij traumatherapie en slagen er zo in hun stress te verminderen en terug een normaal leven zonder angst te leiden.

Sommige mensen voelen heel veel schaamte om met iemand te praten over hun trauma omdat ze zich ten onrechte schuldig voelen of denken dat het hun fout was. Juist dan is het heel belangrijk om hierover met iemand te praten die je vertrouwt. Deze persoon kan naar je luisteren en je helpen de gepaste hulp te vinden om je te begeleiden. Het is trouwens heel normaal dat je je erg alleen, verward en schuldig voelt na het meemaken van een heel heftige situatie.